Home

Przed drugą wojną światową w Polsce żyło około trzech milionów Żydów, a warszawska diaspora była drugą największą na świecie po Nowym Jorku. Holokaust przeżyło zaledwie kilkadziesiąt tysięcy osób, a Polska na zawsze miała zmienić swój wielokulturowy charakter. “Ja łebków nie dawałem” Jakuba Szymczaka to znakomity reportaż, który powinien trafić w ręce wszystkich osób zainteresowanych historią XX wieku, drugiej wojny światowej lub Zagłady. To również dowód na to, że osiemdziesiąt lat po wojnie wciąż można rzucić nowe światło na wydarzenia, które zostały już tak obficie opisane.

Żydzi w Polsce podczas okupacji

Adolf Hiler został kanclerzem Niemiec w 1933, a wprowadzone dwa lata później ustawy norymberskie dokładnie oddawały jego stosunek do Żydów, których uważał za najgorszą rasę. Żydzi, którzy mieszkali w Polsce, wiedzieli więc, że czeka ich trudny czas, kiedy 1 września Wehrmacht przekroczył granice kraju w kilkunastu miejscach. Wyznający religię mojżeszową zostali skazani na szykany, zabroniono im uprawiania wielu zawodów, wyrywano im brody ku uciesze niemieckich żołnierzy, a w 1940 zaczęto odgradzać w miastach pierwsze dzielnice żydowskie. Nikt jednak nie spodziewał się, że w ciągu kilku lat nazistom uda się wymordować ponad 90 procent Żydów polskich, a skazani na zagładę mieszkańcy getta byli skazani na powolne umieranie lub straszną śmierć z rąk oprawcy.

Kolaboranci żydowscy

Warunki w gettach dalece odbiegają od tego, co jesteśmy w stanie sobie dziś wyobrazić. Nadzieja na rychłe zakończenie wojny i racje żywnościowe poniżej biologicznego minimum trzymały ich mieszkańców przy życiu. Zdarzały się jednak osoby, którym w getcie wiodło się znacznie lepiej. Ich nadzieja na przetrwanie koszmaru skłoniła ich do mniejszej lub większej współpracy z Niemcami lub przynajmniej uległość wobec ich żądań. Czy Wiera Gran przekroczyła akceptowalne granice występując dla Niemców? Czy Michał Weichert, załatwiając mnóstwo spraw dla mieszkańców getta, miał obowiązek informować Zachód o ludobójstwie? W końcu czy Szapsel Rotholc przetrwałby wojnę, gdyby nie został żydowskim policjantem w getcie? Trudno w okolicznościach pokojowych oceniać ich decyzje, ale warto poznać ich losy i szerszy kontekst historii Zagłady.

Pierwszy panel fotowoltaiczny został wykonany w 1839 roku przez niemieckiego wynalazcę Heinricha von Kleista, który wykorzystał światło słoneczne do przekształcenia związku chemicznego w energię świetlną. Technologia istnieje już od kilkudziesięciu lat i z biegiem czasu stale się poprawia dzięki postępom w technikach produkcji i materiałach.

Wydajność fotowoltaiki rośnie

Szacuje się, że obecnie na całym świecie zainstalowanych jest ponad 1 miliard systemów fotowoltaicznych (w tym na dachach), co czyni ją jedną z najszerzej stosowanych technologii energii odnawialnej na świecie. To ważny kamień milowy dla technologii fotowoltaicznej, ponieważ oznacza, że osiągnęliśmy duży postęp w eko-energii.

Koszty instalacji fotowoltaicznych maleją i jest to poważna okazja dla wielu osób. Technologia fotowoltaiczna ma długą historię i była wykorzystywana w przeszłości do wytwarzania energii elektrycznej. Jednak ze względu na wysoki koszt nie nadawał się do zastosowań na dużą skalę. W ostatnich latach energia słoneczna szybko rośnie w sile jej eksploatacji, co stwarza szansę dla firm, które chcą wykorzystać fotowoltaikę jako źródło energii.

Wydajność kluczem do opłacalności

Koszt instalacji fotowoltaicznej jest silnie uzależniony od zastosowanej technologii. Głównym tego powodem jest to, że istnieje wiele różnic w kosztach paneli słonecznych. Niektóre firmy wykorzystują panele słoneczne w całym budynku, podczas gdy inne instalują je tylko do generowania energii elektrycznej we własnym domu lub biurze. Instalacje fotowoltaiczne to świetny sposób na zaoszczędzenie pieniędzy i uczynienie domu bardziej zrównoważonym. Wynika to głównie z rozwoju odnawialnych źródeł energii i spadku cen paneli słonecznych, toteż ile kosztuje fotowoltaika (panele słoneczne i montaż) to pytanie na jakie odpowiedź jest korzystna.

System fotowoltaiczny to urządzenie, które zamienia światło słoneczne na energię elektryczną. Może być zainstalowany na dachu budynku w celu generowania prądu.

Koszt instalacji systemów fotowoltaicznych zależy od rodzaju zastosowanej technologii i wielkości instalacji. Koszt jest zwykle wyrażany w kilowatogodzinach (kWh) na metr kwadratowy i jest obliczany przez pomnożenie powierzchni każdego panelu przez jego nominalną wydajność. Im wyższy wskaźnik wydajności, tym niższy będzie koszt na kWh zużyty przez system fotowoltaiczny zainstalowany na budynku, ponieważ będzie on wytwarzał mniej energii, niż byłoby wyprodukowane przy mniej wydajnym sprzęcie.

Musimy zrozumieć, że instalacja fotowoltaiczna to duża inwestycja i to inwestycja na dłuższą metę.

Historia bywa wielkim uproszczeniem, a w związku z tym przywykliśmy do oceniania wielu wydarzeń w sposób zero-jedynkowy, co jest błędem. “Ja łebków nie dawałem książka wojenna” Jakuba Szymczaka to kapitalny reportaż o tym, że nie wszyscy Żydzi podczas Holokaustu byli ofiarami Niemców. Niektórzy z nich stali się również ofiarami swoich braci, a tamci z kolei przyjęli rolę katów czy pomocników okupanta.

Ostateczne rozwiązanie kwestii żydowskiej

Pierwsze getta żydowskie na terenie Polski zaczęły powstawać w 1940 roku, a na niewielkich wydzielonych obszarach zgromadzono parokrotnie więcej ludzi niż żyło tam wcześniej. Największe getta znajdowały się w Warszawie, Lublinie i Krakowie, gdzie przed wojną żyło najwięcej Żydów. Celem ich zgromadzenia było wykorzystanie ich sił do pracy na rzecz Trzeciej Rzeszy, ale cel ten zmienił się w styczniu 1942 roku. To właśnie wtedy nazistowscy dygnitarze, z Adolfem Eichmannem i Reinhardem Heydrichem, spotkali się podczas konferencji w Berlinie, aby opracować metody unicestwienia narodu żydowskiego. Mieszkańcy getta byli sukcesywnie wywożeni do obozów zagłady w Treblince, Sobiborze i Bełżcu, gdzie ginęli w komorach gazowych.

Jak żyć, żeby przetrwać?

Reportaż Jakuba Szymczaka skupia się na kilku postaciach, które źle zapisały się w historii Żydów polskich. Były to osoby znane w gettach, które w pewnym momencie zdecydowały się współpracować z Niemcami, aby ochronić siebie i swoje rodziny. Przewinienia, jakie były po wojnie badane przez Żydowski Sąd Społeczny, były różne. Wierze Gran, znanej śpiewaczce, zarzucano, że występowała dla Niemców podczas okupacji, a z kolei reżyserowi teatralnemu, Michałowi Weichertowi, że nie miał możliwość informować Zachód o zagładzie, a tego nie robił. Znajduje się tutaj również historia Szapsela Rotholca, znanego przez wojną pięściarza, który wstąpił do żydowskiej policji i oskarżono go o znęcanie się nad Żydami dostarczanymi przez niego na Umschlagplatz. Autor nie ocenia ich działania, zakładając pewnie, że trudno komuś, kto nie doświadczył tak okrutnej wojny, zrozumieć motywy bohaterów. Ten reportaż rzuca jednak nowe światło na losy wojenne polskich Żydów. 

“Ja łebków nie dawałem – książka o Żydach” Jakuba Szymczaka to książka, która była potrzebna, aby uzupełnić zerojedynkowe spojrzenie na historię zagłady Żydów w Polsce. To nie tylko znakomicie napisany reportaż, ale też przejmujące historie pojedynczych osób, które przetrwały piekło, wykorzystując nie raz kontrowersyjne metody. 

Początek wojny i zamknięte dzielnice żydowskie

1 września 1939 roku Niemcy bez wypowiedzenia wojny zaatakowały Polskę, w której żyło przed wojną około trzech milionów Żydów. Już rok później zaczęto wytyczać dzielnice żydowskie, zwane później gettami, w których stłoczono Żydów nie tylko z wielkich miast, ale również z okolicznych miejscowości. Panowały tam okropne warunki, a mieszkańcy getta byli skazani na szykany, powolną śmierć głodową lub bestialskie mordy z byle powodu. Byli jednak Żydzi, którzy postanowili zrobić wszystko, aby przetrwać piekło, nawet jeśli miało to oznaczać kolaborację lub uległość wobec okupanta. To właśnie o nich jest ta książka, a  powody, dla których zainteresował się nimi Żydowski Sąd Społeczny po wojnie, bywały różne.

Śpiewaczka, reżyser teatralny i pięściarz

8 maja 1945 Niemcy skapitulowały, a kilka miesięcy później odbyła się konferencja w Poczdamie, który miała ustalić nowy porządek w Europie. Tymczasem lokalne społeczności zabrały się za wymierzanie kar tym, którzy kolaborowali podczas tej okrutnej wojny. W Polsce przeżyło zaledwie kilkudziesięciu Żydów, którzy stworzyli Żydowski Sąd Społeczny i zainteresowali się ukaraniem wszystkich tych, którzy szkodzili żydowskiej społeczności podczas okupacji. Na tapecie znalazła się znana śpiewaczka z getta, która występowała z Władysławem Szpilmanem. Zainteresowano się również działalnością znanego przed wojną boksera, Szapsela Rotholca, który w getcie pracował jako żydowski policjant oraz uznanym reżyserem teatralnym, Michałem Weichertem. Ich losy ukazują, że historia nie jest i nigdy nie było czarno-biała. Wśród Żydów znajdowali się i tacy, który byli gotowi poświęcić życie innych, aby przeżyć.